Adam Curtis: unha historia natural do poder

“Vivimos nun tempo estraño. Non deixan de acontecer eventos imprevisibles que sacoden a estabilidade do noso mundo: atentados suicidas, vagas de refuxiados, Donald Trump, Vladimir Putin, mesmo o Brexit. Mais os que están ao mando semellan incapaces de afrontalos e ninguén ten unha visión dun futuro diferente ou mellor. Esta película narra a historia de como chegamos a este lugar estraño”. Así comeza HyperNormalisation, un dos filmes máis influíntes dos últimos anos. O seu autor, o cineasta británico Adam Curtis, obstínase dende comezos da década de 1990 en mostrar o funcionamento do poder, a súa sinuosa arquitectura, as ideas que o conforman, os seus axentes e institucións e a súa inscrición na xeopolítica contemporánea e en nós mesmos. Con iso, non só construíu unha das obras fílmicas máis apaixonantes, lúcidas e reveladoras dos tempos recentes senón unha verdadeira historia natural do noso presente.

Este ciclo recolle por primeira vez a maior parte do seu traballo, composto de longametraxes, series e breves clips articulados a partir da remontaxe do inxente arquivo da BBC. As películas foron remasterizadas en novas versións preparadas especificamente para o ciclo. Adam Curtis argumenta con frecuencia que el é xornalista, nin cineasta nin artista, e que a súa obra consiste en elaborar un novo modelo analítico e crítico da información e da reportaxe mediante a procura, na montaxe discursiva e visual das imaxes, de narracións que expliquen as ideas que producen o noso tempo alporizado. Escavando no arquivo da BBC, canle para a que produce as súas películas, Curtis emprega o torrente inesgotable da imaxe contemporánea para escribir un relato que cartografa como certas nocións, historias e conexións, por improbables que parezan, nos determinan e nos gobernan na actualidade.

Adam Curtis sitúa entre os seus focos principais de interese o escrutinio dunha nova cultura narcisista do eu, a súa relación coa contracultura da década de 1960 e co nacemento da Internet e das redes tecnolóxicas, e a imposibilidade das elites políticas, fronte a un abstracto poder financeiro global, de dirixir o mundo dende a Guerra Fría. E, como relatos subxacentes, a crise da representación, o uso do desexo irracional de consumo das masas, as novas formas de control social, a arquitectura dunha nova orde mundial, os efectos da pospolítica coma goberno, e as consecuencias da chamada posverdade coma criterio de comunicación pública. Adam Curtis, coma o seu admirado John Dos Passos en literatura, articulou unha obra poliédrica cunha densidade inigualable de suxeitos, ideas e temas, o que marcou a transición do cine entendido coma ensaio ao cine concibido en tanto que novela do presente.

Chema González, comisario do ciclo

Museo Reina Sofía