Akiko: Portrait of a Dancer [Akiko, retrato dunha bailarina]

Akiko aru dansa no shozo / AKIKO あるダンサーの肖像

Sumiko Haneda, 1985

Akiko Kanda

107 min.

Haneda retrata a excéntrica bailarina e coreógrafa Akiko Kanda; combina varios temas recorrentes na súa filmografía, como a vida de mulleres con gran determinación, o envellecemento, o mundo do espectáculo, e a paixón e os sacrificios que este require. Este excelente estudo de personaxe, tan incisivo como poético, é froito dunha colaboración que derivou en amizade. Vinte e cinco anos máis tarde, Haneda dedicará a súa última película a retratar de novo a Akiko, entón unha bailarina incansable a pesar da súa loita contra o cancro (And Then Akiko Is… A Portrait of a Dancer, 2012).

Nota sobre o filme

Olaf Möller

Ao principio, a bailarina Kanda Akiko quería facer unha película sobre si mesma ou ver como se facía, pero deixou a súa realización en mans de Haneda Sumiko. En realidade ía ser unha película sobre o proceso de traballo na súa peza «María Magdalena», porque Akiko é en última instancia, na súa opinión, a súa danza, e todo o demais, Kanda, é outra persoa.

A Haneda cativábaa a dicotomía Akiko/Kanda: o testemuño dunha creación artística -en realidade unha clásica historia de éxito, porque Kanda xa era entón unha superestrela da danza moderna, unha lenda na procura da confirmación cinematográfica- converteuse nunha tentativa dialéctica entre arte e vida, é dicir, a obra de arte e a obra de vida. O traballo sobre «María Magdalena» e logo os preparativos para a seguinte peza de Akiko contrapóñense a escenas da vida de Kanda, que á súa vez é vista tanto desde o próximo -relatos como as caracterizacións da nai, da irmá e da filla- como desde o externo -a ollada de Haneda que rexistra cinematograficamente-. Akiko está preto de si mesma na súa fisicalidade, mentres que Kanda ten que lidar constantemente coas palabras e ousa só a mirar a Akiko verbalmente desde fóra: a forma en que fala de Akiko é diferente da forma xaponesa habitual de falar da propia obra, que é común a moitos artistas e probablemente tamén se espera deles polo código lingüístico: é menos unha membrana que un muro contra o que se pode lanzar unha idea - rebotar - atrapar (ou non) como unha pelota.

É interesante considerar ata que punto o paralelismo dos traballos sobre AKIKO - Aru Dansâ no shôzô e Chihôsei rôjin no sekai influíu especialmente no primeiro, xa que ambas películas tratan sobre escisións, sobre existencias paralelas. Nesta, trátase do traballo de tomar conciencia dun mesmo, é dicir, Akiko expresa o que Kanda non pode ou non quere articular; na outra, da perda dese autocontrol, da posibilidade de tomar conciencia dun mesmo, porque a senilidade tamén significa en certo sentido que un comeza a separarse do conxunto da súa vida a través do esquecemento. Noutras palabras, ambas películas mostran cortes diferentes, desprazados aproximadamente 90 graos entre eles, a través desa dinámica de ciclos de espazo e tempo que xa se atopa nas anteriores grandes obras de Haneda.

Olaf Möller (comisario do ciclo ‘Im Spiegel der Frauen - Drei japanische Filmemacherinnen’, Japan Foundation, Colonia, setembro-decembro 2004)