Toni Erdmann

“De verdade es un ser humano?” pregunta Winfried á súa filla Inès, consultora de negocios nun mundo de tiburóns excitados polo cheiro dos rendementos e os beneficios. “É unha maneira irónica de preguntarlle se é feliz”, aclara a cineasta alemá Maren Ade, que gañou a atención do mundo enteiro coa súa película –unha película moi grande– Toni Erdmann. Historia da relación entre un pai e unha filla cada vez máis distanciados, mais tamén retrato dunha fonda ruptura xeracional, o filme conta, ademais, a realidade deste mundo corroído polo feroz ultracapitalismo. [...]

Toni Erdmann, alén da relación pai e filla, revela un conflito político entre dúas xeracións.

Si, interesábame ese conflito político. A xeración de Inès cre que a xeración anterior, a do pai, xa o conseguiu todo e que non teñen que preocuparse deles. Ademais, é unha xeración, en certo modo, inimiga da anterior, que era a defensora dos Dereitos Humanos. Ela fai unha escolla moi nihilista e o pai está moi incómodo con iso, porque el lle ensinou outra cousa. El inculcou á filla o ideal dun mundo sen fronteiras, uns principios de liberdade e xenerosidade. E ela é consultora de negocios, despide obreiros dunha empresa para facer subcontratas e que saia máis rendible o negocio.

O mundo foi dun extremo a outro?

Ben, el é moi naíf, tal e como está o mundo hoxe. Ela dáse de conta de que lle ensinaron outra cousa, mais tamén lle di ao pai que o mundo mudou. Aquela xeración que loitou pola liberdade é como unha illa que se afunde e os culpables somos nós, a nosa xeración. A liberdade que quixo obter a xeración de Winfried acabou abrindo a porta a un capitalismo desmesurado. Paradoxalmente, soubo darnos as ferramentas para ter éxito neste mundo liberal, a flexibilidade, a confianza en nós mesmos e o convencemento de que non hai límites.

Ambientar a historia no novo capitalismo romanés permitiulle acentuar máis ese enfrontamento?

De Romanía interesábame moito a relación entre dous mundos que aquí son Alemaña e Romanía. Na Unión Europea hai países, e non me gusta empregar estas palabras, mais así enténdese ben, máis importantes cá outros. A xente dos países ricos tendemos a actuar coma se o soubésemos todo.

A iso conduce o soño europeo?

É un camiño equivocado. Quería mostrar o comportamento dos alemáns, que se senten superiores aos demais. Entran nun país conquistado e van ensinar, a súa actitude é a do ‘eu sei máis ca ti’. Iso, por suposto, trasládase á xerarquía das empresas destes países. Inès permítese ser sarcástica, mesmo sexista, cando fala de Anca, a súa asistente. [...]

A vergoña está presente nese reencontro entre pai e filla. Ela avergóñase do pai, vergoña allea, e el, avergóñase de ver a filla nese mundo?

Non intento que a xente se sinta especialmente incómoda vendo a película, mais… Recoñezo que si traballei moito con Peter Simonischek e provoqueino para facer que mesmo el se sentise incómodo. A forma de facelo é obrigar a alguén a facer o que non adoita facer. Si quería sacar algo desa vergoña allea. Por outro lado, non sei se é vergoña o que sente o pai. Porén, Inès si sente vergoña de seu pai. Este é un sentimento que nace moi axiña, teño dous fillos e seino moi ben. Por que os pais avergoñan os seus fillos? [...]