Caring for the Elderly with Dementia [Como coidar das persoas con demencia senil]

Caihosei rojin no sekai / 痴呆性老人の世界

Sumiko Haneda, 1986

84 min.

Este é o primeiro de seis documentais que Haneda dedicou a explorar o envellecemento e as negociacións entre cidadáns, autoridades e empresas sobre a práctica dos coidados e o benestar social. Haneda foi pioneira nos anos oitenta en afrontar os problemas da sociedade envellecida antes de que esta noción se popularizase. Aquí introdúcenos na vida diaria dunha institución para pacientes con demencia que defende un enfoque innovador cara aos coidados e á autonomía. A súa cámara non desatende as situacións incómodas, senón que busca abrir ollos e xerar conversas, por dolorosas que sexan.

Desvelar o coidado dos anciáns: a exploración cinematográfica de Haneda Sumiko

Lu Siyu (introdución ao filme en Open City. Documentary Festival, Londres)

[Este filme] impulsou o periplo de Haneda na exploración dos retos do envellecemento en Xapón, que posteriormente se había converter nun tema fundamental durante a súa carreira como cineasta independente. Na década de 1980, Tanabe Pharmaceuticals empezou a producir medicamentos para a demencia. Con fins promocionais, encargaron a Iwanami Productions a produción dunha película para profesionais sanitarios centrada no coidado de enfermos de Alzheimer. Aproveitando unha colaboración de máis de tres décadas e posuíndo unha ampla experiencia na produción de películas institucionais, Iwanami Productions confiou este proxecto a Haneda, que nese momento xa se convertera en cineasta independente. Haneda realizou a rodaxe in situ en colaboración cun hospital especializado no coidado de persoas con demencia de Kyushu, e completou unha película de 50 minutos en 1983 (...). Durante o proceso de rodaxe, Haneda deuse conta da urxente necesidade dunha maior concienciación sobre este tema, e propuxo a Iwanami Productions facer unha película dirixida ao público en xeral. Tras unha nova rodaxe, Haneda rematou en 1986 un documental de 84 minutos titulado Chihōsei rōjin no sekai.

A película componse de anacos da vida diaria de anciáns con demencia nun centro de coidados especializado, onde se desvela o mundo menos coñecido dos maiores con demencia e se transmiten ao público prácticas de coidado eficaces. O director do hospital, Murofushi, consideraba a demencia como un «trastorno da personalidade». Ao afirmar que os pacientes con demencia manteñen a perceptibilidade emocional, avogou por un enfoque asistencial centrado nas emocións para aliviar os síntomas da demencia. (…)

Haneda retrata os anciáns a través das súas relacións e das súas vibrantes personalidades, así é como imbúe a película dunha sincera calidez. A película destaca os efectos positivos da compañía familiar no estado emocional dos anciáns, á vez que capta as interaccións amigables entre as pacientes de demencia con momentos de atención mutua, conversas agradables e saúdos cordiais. Ademais, o enfoque da película vai máis aló de retratar os actos de «esquecemento» dos pacientes con demencia; tamén afonda indirectamente nas reviravoltas das súas personalidades ao retratar a súa «memoria». (…)

Desde o punto de vista técnico, para captar o estado máis natural dos pacientes, o equipo realizou axustes específicos nos equipos de iluminación e son. Instalaron iluminación adicional sobre un marco no vestíbulo do hospital para garantir tomas nidias dos pacientes. Ademais, o enxeñeiro de son, Osamu Takizawa, fixou un micrófono a un poste e sincronizouno coa cámara para garantir unha audición clara dos murmurios dos anciáns. Os planos do director de fotografía Nishio Kiyoshi, que os observa con ollada apracible, son longos e vagarosos, aliñados co ritmo do paso dos anciáns. A música, sinxela e relaxante, composta por Yoshiyuki Totaka, engade unha resonancia poética ás súas vidas cotiás.