La noche de los muertos vivientes

De certo, antes dos filmes zombi de George A. Romero, a figura do morto que camiña xa fora tratada na pantalla. Excelentes clásicos como White Zombie de Victor Halperin -considerado formalmente coma o primeiro filme onde se fai referencia directa á zombificación– e, por suposto, I Walked With a Zombie, obra mestra de Jacques Tourneur, eran coñecidos en practicamente todo o mundo. A partir deses filmes o zombi uniuse á galería de monstros clásicos do xénero de terror, aínda que sempre facendo alusión á bruxería, principalmente ao vodú, para lograr que un home perda a súa vontade ata o grao de parecer un morto ambulante, aínda que sen chegar a selo.

En 1968 Romero dános unha mostra completamente oposta á visión do zombi pola vía sobrenatural. Tanto en La noche de los muertos vivientes como nas súas secuelas non existe ningún elemento que supoña sequera o uso de feitizos ou apócemas propias da bruxería e o vodú. “A monstruosidade xa non é máis unha cuestión de alteridade mitolóxica, senón que penetra na vida cotiá, encárnase en nós mesmos e nos nosos veciños de casa”. [1]

Con estas palabras o teórico italiano Renato Venturelli describe á perfección o estilo en que Romero inscribe o seu filme. De terror, si, mais cunha incrible dose de crítica social e nada de sobrenatural. A súa influencia é ademais innegable, tanto que unha copia de La noche de los muertos vivientes pertence á colección permanente do Museo de Arte Moderna de Nova York. Moito tamén se ten escrito sobre as fontes que inspiraron o zombi romeriano, pero o máis claro precedente é a novela I’m Legend de Richard Matheson, así como a súa primeira adaptación cinematográfica, L’ultimo uomo della terra (El último hombre sobre la tierra, 1961), coprodución italoestadounidense de Ubaldo Ragona, protagonizada polo grandioso Vincent Price, quen interpreta o “último humano vivo na terra logo de que o resto dos sobreviventes dunha descoñecida praga se transformaran nunhas criaturas similares a vampiros” [2] … mutantes que acosan a gorida onde voluntariamente se repregou a resistir a ameaza e conservar así a súa humanidade.

Desta película Romero acepta que tomou un dos elementos básicos para a estrutura da súa fita: a claustrofobia. Ao ter creado un ambiente pechado, logra mergullar o espectador na mesma angustia en que se atopan os protagonistas, que unicamente se decatan do que sucede no exterior por medio da radio e da televisión que encontran no seu refuxio, de aí que ese mesmo terror tamén o sofre o público. Así o define Venturelli no artigo citado. “O público (…) vive a desesperada tentativa de supervivencia dos protagonistas (…) en perspectiva subxectiva, mentres a cámara non afasta a ollada nin nas escenas de canibalismo e rexistra todo o horror”. [3]

[...] O terror e a claustrofobia respíranse cada minuto. A desesperación e a codependencia da parella de mozos faise máis que evidente. Ela non pode estar sen el e prefire morrer ao seu carón. O soño de liberdade xuvenil imposto nese mítico 68 queda dinamitado, ao igual que a camioneta na que ambos os dous viaxan. En tanto que as xeracións máis novas, representadas por Karen, engolen -literalmente- as vellas normas e frustracións. Os demos interiores dos pais son pecados que aos fillos non deben nin teñen por que afectarlles, e que, de feito, nin sequera lles importan. [...]

__________

1. Dirigido, núm. 290, maio 2000, pp. 66-67.

2. McAsh, Iain F. The Films of Vincent Price, pp. 17-18.

3. Dirigido, op. cit.