La edad de la inocencia

As tres obras significativas de Martin Scorsese na década dos noventa (obviemos, sen máis ambaxes, Kundum, considerémola unha excentricidade místico-mercenaria) responden a unha dobre clave que funciona en todas elas de maneira férrea. En primeiro lugar, tanto Uno de los nuestros como La edad de la inocencia e Casino inscríbense no marco das prefiguracións de ascenso e caída dunha orde, dun imperio. E doutra parte, as tres responden á escenificación do xugo, da dor que as leis desas ordes establecidas lles inflixen ós seus protagonistas, actores e á vez víctimas da impiedade das sociedades secretas das que, de xeito voluntario ou forzado, forman parte.

Non é preciso aclarar que esas «sectas», a partir da súa evolución vaise contando indirectamente a historia norteamericana do século, son en Uno de los nuestros e en Casino a mafia, territorio tan querido polo cineasta. A mafia como metáfora do sistema global, do seu funcionamento xerárquico, do dólar manchado de sangue que engraxa tódalas estruturas sociopolíticas, como tan ben describe Casino. A mafia que, como tal, se bate en retirada (deixa espacio a outras formas de crime máis sutís) nesa conversa de Las Vegas e os seus desertos infestados de cadáveres inoportunos nun Disneyworld vulgar para tódolos públicos.

Pero non menos oclusiva e regulamentada ata os niveis do crime organizado se debuxa a clase alta neovictoriana que, segundo libreto de Edith Warthon, marca co lume os seus códigos en La edad de la inocencia. A este respecto, o drama de amor imposible que fundamenta a acción deste filme é a escenificación de cómo o peso da famiglia (que aquí loce maneiras de opresiva hipocresía moral) cae sobre Daniel Day Lewis e o leva ó autocastigo, ó remordemento polo autismo sentimental.

Nese sentido, La edad de la inocencia (fresco histórico superficialmente impoluto da América puritana que esperta ó século de basta violencia de Uno de los nuestros e Casino) marca unha traxectoria de autoinmolación, a da impotencia de Day Lewis para romper coas leis dos goodfellas dos salóns alfombrados e marchar coa condesa polaca Pfeiffer, unha dor ás caladas equiparable á dos trabaIlos de Scorsese con Paul Schrader.

E así, o Daniel Day Lewis é outro «home na trampa» made in Scorsese, igual que o Ray Liotta de Uno de los nuestros, enmarañado na fascinación do eterno adolescente cativado polos baixos fondos. Ou como o Robert de Niro de Casino, capaz de manexar con frialdade matemática tódalas claves do negocio do sangue sen mancharse nin unha pinga, pero co talón de Aquiles de ter que « entregarlle a alguén as chaves da súa vida» e que ese alguén sexa unha Sharon Stone na que encontra, como bo ecce homo scorsesiano, o seu propio inferno, a súa dose necesaria de dano autoinflixido. Tres escolas de dor, tres escolas da historia do século, picados lúcidos e espídicos sobre as estructuras de poder e sobre os homes que as cabalgan e que rematan, física ou moralmente, triturados por elas.