Häxan. La brujería a través de los tiempos

Desde un principio, Häxan, de Beniamin Christensen, foi un proxecto extraordinario. Foi idea de Christensen presentar un catálogo crítico e ben documentado sobre a superstición e o fanatismo; pasou máis de dous anos investigando o tema antes de iniciar a producción. Rodada en estudio, en Copenhague, pero financiada con diñeiro sueco, Häxan foi a película máis cara da historia do cine escandinavo. Malia tratarse dun filme irregular no seu conxunto, segue a ser unha obra singular, o cume da carreira de Christensen, a única das súas películas que é famosa.

Christensen vía a súa película como un documento histórico, «unha lección de historia da cultura en imaxes animadas»; Häxan ocupa un lugar na historia tanto do cine documental como de ficción. É un cobizoso intento de rachar as barreiras entre arte e ciencia. Tamén reflicte plenamente ó seu director e guionista (mesmo actúa na película; fai de Satán): a orixinalísima personalidade de Christensen, os seus puntos de vista, paixóns e idiosincrasia teñen a súa expresión máis perfecta en Häxan. A película intenta presentar un catálogo histórico e psicolóxico da crencia na bruxería dunhas épocas a outras, unhas veces de xeito narrativo e outras dramático. Ofrece unha descrición imaxinativa e poética sobre a bruxería no pasado, os aquelarres, etc. ata chegar ó noso tempo e á superstición moderna. Como é obvio, para Christensen o capítulo moderno era o máis importante, pero, desde un punto de vista crítico, esa parte é a menos satisfactoria. Aquí, a visión materialista de Christensen sobre o mundo e o seu achegamento completamente acientífico ós fe-nómenos modernos levan a un estilo naif e didáctico que está a piques de caer na autoparodia.

Nas secuencias da Idade Medida, nas que se mestura unha fan-tasía salvaxe cun realismo cru, é onde a visión de Christensen se mostra máis espectacular. Axudado polo eminente operador Johan Ankerstjerne, Christensen crea secuencias de histeria, per-versión e loucura, cheas de paixón e maxia. Só estas secuencias abondan para considerar Häxan como a película máis inspirada e orixinal de todo o cine danés, adiantada moitos anos ó seu tempo.

Como intento de crear unha síntese entre o documental e o imaxinario, non cabe falar de éxito neste filme. Como documental, non é demasiado veraz. Pero os defectos da película vense compensados de sobra pola súa marabillosa fantasía e polo irresistible xeito en que nos arrastra. Christensen pretendía que Häxan fose a primeira parte dunha triloxía, pero nunca se chegaron realizar as outras dúas. Aínda así, Häxan por si só é un dos grandes filmes experimentais da historia do cine.