Curtas de Walt Disney

Unha vez máis, os entusiastas galegos do cine poderán deleitar as súas retinas coa proxección de diverso material dificilmente visionable: a sesión dedicada este mes a Walt Disney, dentro da serie Grandes Mestres da Animación, inclúe varios cartoons dos anos 20 raramente vistos, procedentes dun dos máis impor-fantes arquivos consagrados ó cine de animación.

¿Que se pode escribir sobre Walt Disney en tan pouco espacio? Este Leonardo da Vinci do século XX é, segundo o noso criterio, un dos pilares fundamentais do sétimo arte. Anda que Disney é a persoa máis condecorada por Hollywood na historia do cine, gañador nada menos que de 32 Oscars, a crífico, especialmen te aquela que bebía nas hoxe desacreditadas fontes do materialismo histórico, tratou ota datos moi recentes con especial animadversión toda creación co selo Disney. Afortunadamente, eses crificuchos non colleitaron gran éxito coas suas pértidas opinións, e a realidade é que o cine de Disney é o único que, década tras década, máxicamente, enche as salas con reposicións rodadas trinta, corenta ou ¡máis de cincuenta anos! atrás, mentras que ¿quen se lembra hoxe de certas obras de turbios cineastas aclamadas no seu día por críticos obtusos?

Walter Elias Disney naceu en Chicago o 5 de novembro de 1901. A idade de cinco anos a súa familia marcha a unha granxa con 45 acres de terreo cultiva-ble, no pequeno pobo de Marceline, preto de Kansas City. A feliz memoria da súa infancia en Marceline permanecería con Walt para sempre, ata o punto que tódalas Main Streets das Disneylandia están inspiradas nese pequeno pobo. A outra gran influencia da vida de Walt foi, sen lugar a dúbidas, o seu pai, un canadiense de ascendencia irlandesa, que inculcou a Walt o amor polo traballo. Anos máis tarde, Disney sería coñecido como the hardest worker in Hollywood, virtude que lle acarrearía algún problema con aqueles dos seus empleados que non estaban dispostos a traballar tan duro como el. Pero a persoa máis cercana a Walt durante a súa infancia foi o seu irmán Roy, que posteriormente sería o seu socio financieiro. O fillo de Roy, dito sexa de paso, Roy E. Disney -ó que quen isto asina ten a fortuna de coñecer persoalmente-, foi a persoa que a mediados dos anos oitenta moveu os fíos para salvar a compañia dunha OPA hostil que pretendía desmembrala.

A carreira de Disney iniciouse en 1919 en Kansas City cando, traballando como artista comercial, coneceu a outro debuxante da súa idade chamado Ub lwerks. Xuntos comezaron a producir rudimentarias curtas animadas de publicidade para os comerciantes locais. En 1922 decide dar o salto desde o mundo da publicidade ó da exhibición comercial, e crea a serie Laugh-O-Grams, da cal o cartoon Puss in boots (1922), co que se inicia a sesión, é a súa terceira producción. Pronto dáse conta Walt que o cine de animación require a colaboración de moitas persoas, así que non tarda en reunir un equipo de artistas que logo cegarían a brillar con luz propia: Hugh Harman, Rudolph Ising, Friz Freleng e o xa referido Ub werks. Os cartoons Laugh-O-Grams, malia o primitivo da súa animación, destacan sobre outros contemporáneos pola súa sensación de calidade. A finais de 1923 a distribuidora Margaret J.Wrinkler accede a financiarile a serie Alice, na que a protagonista é unha xove real que vive nun mundo de debuxos animados, xusto ó revés do que sucedía nos cartoons da serie Out of the inkwell, dos irmáns Fleischer -os seus principais competidores-, nos que Koko, un paiaso de debuxos animados, ten as súas aventuras no mundo real. Da serie Alice proxectaremos Alice rattle by rats e Alice's orphan, ambas de 1925. Cando Margaret Wrinkler casa con Charles Mintz, inícianse as discrepancias económicas con Disney, que conclúen quedándose Mintz coa propiedade de tódolos personaxes e sendo abandoado Disney por tódolos seus animadores, excepto Iwerks. Walt e Ub decidiron entón deseñar algún personaxe co que iniciar unha nova serie. Oswald, o coello feliz, carácter que tiña quedado en propiedade de Mintz, foi metamorfoseándose sobre a mesa de debuxo de Ub iwerks, baixo os consellos e supervisión de Disney, nun roedor que chegaría a ser coñecido como Mickey Mouse. A primeira película de Mickey, Plane crazy (1928), foi animada integramente por Ub Iwerks len menos de dúas semanas! (non en van lwerks foi recoñecido como o animador máis rápido do seu tempo). Pero algo sucedeu antes da súa estrea: o inesperado éxito de The jazz singer, a primeira película sonora (non experimental). A demanda do mercado volveu repentinamente obsoletas as produccións mudas. Disney, que nese momento estaba rematando o seu terceiro cartoon con Mickey, decidiuse a sincronizarlle son, prestando el mesmo a súa voz ó rato. O ter xa lista a banda sonora explica porque Steamboat Willie (1928), aínda que é o terceiro cartoon filmado con Mickey, foi distribuido primeiro. A sexta curtametraxe que se proxectará nesta sesión é The skeleton dance (1929), primeiro cartoon da logo popular e imitadísima serie Silly symphony.

The skeleton dance foi un éxito sen precedentes que aínda hoxe, máis de sesenta anos despois, permanece como un dos máis extraordinarios cartoons xamais rodados. Cunha mentalidade máis medosa que a de hoxe en día, en parte xustificada pola práctica ausencia de iluminación nas rúas, a xente vía este cartoon entre divertida e horrorizada. A copia que proxectamos encóntrase virada ó azul, algo que agradecerán os puristas, xa que é así como foi presentada na época da súa estrea.

A sesión conclúe con dous cartoons clásicos, xa en 35mm., Clock cleaners (1937) e The autograph hound (1939) -o lapso de dez anos transcurrido entre The skeleton dance e The autograph hound é a ponte entre a animación primitiva e a animación na súa concepción máis perfecta. O primeiro deles é unha homenaxe ó cine de Harold Lloyd. En canto a The autograph hound, trátase dunha auténtica golosina per os cinéfilos xa que a trama serve de pretexto para amosarnos as caricaturas dun montón de actores da idade douro do cine, desde Clark Gable a Shirley Temple, pasando por Bette Davis, Charles Boyer, Groucho e Harpo, a Hepburn, a Garbo e Mickey Rooney.