O desexo

Tirado do relato «O vello que quería vel-o tren», de Rafael Dieste, a historia de O desexo discorre arredor dos anos 30 nunha zona mortañosa do interior de Galicia, é dicir, na Galicia máis profunda. Os seus protagonistas representan a tres xeracións distintas que engloban o periodo social máis descorazonador da Galicia contemporánea, que ía provocar un masivo éxodo a América: ao «Norte», como se dicia e aínda se di nalgúns lugares. E así, a idea do progreso, do futuro, a percepción doutro mundo no que existen oportunidades e esperanza de se abrir camiño na vida, adopta na imaxinación destas xentes a forma de lonxanía. Un mundo que está moito máis alá do seu e ao que se accede en grandes enxeños mecánicos.

Paradoxalmente, estas xeracións están máis familiarizadas, pola experiencia colectiva da emigración, cos grandes trasatlánticos do que cos convoios. Son moitos os que algunha vez puideron acudir a un peirao a despedir ao familiar que embarca nun xigante paquebote. Pero, ata alí non viaxaron en tren. O ferrocarril é, nese tempo, o futuro que está á beira. Mais, un futuro para eles vedado. Reservado só aos seus compatriotas con presente. Estas xentes da montaña poderán subir a bordo dun barco, pero endexamais a un tren. Dese tren que percorre as súas terras. O avó -a primeira xeración- é quen percibe máis nidiamente esta traxedia. Non quere morrer sen ter unha visión do futuro que, se cadra, agarda ao seu neto -a terceira xeración-. Entrámbos -o que non puido ser e o que se desexa ferventemente - establécese unha corrente de complicidade que contrasta emocionalmente coa actitude da segunda xeración -os pais-, representación da desidia, a asunción da miseria e o tempo máis deprimido: o presente.

A adaptación cinematográfica do relato está estructurada en breves secuencias e narrada desde a relembranza -e, principalmente, desde a ollada do anciano, emocionalmente o perdedor consciente da historia-, ao contrario do que a estructura literaria orixinal, que se desenvolve en tempo real. Cun tratamento poético e realista, O desexo pretende ser unha visión da sombriza realidade social galega dos anos 30, exemplificando nun suceso local un sentimento universal de esperanza.