Machorka-Muff+ No reconciliados o sólo la violencia ayuda donde la violencia reina

Machorka-Muff
(República Federal de Alemaña, 1962)

Dirección: Daniéle Huillet e Jean-Marie Straub. Guión: Daniéle Huillet e Jean-Marie Straub (libremente inspirado polo relato Hauptstädtisches Journal de Heinrich Böll). Fotografía: Wendelin Sachtler. Intérpretes: Erich Kuby, Renate Lang, Guenther Strupp, Rolf Thiede. Dur: 18'.

Un ex oficial nazi enfróntase a un reinventado contexto de falsa paz, reconstrución e rearme de Alemaña. Adaptación libre dunha historia de Heinrich Böll, premio Nobel de Literatura.

Nicht versöhnt oder Es hilft nur Gewalt wo Gewalt herrscht / No reconciliados o sólo la violencia ayuda donde la violencia reina
(República Federal de Alemaña, 1964-1965)

Dirección: Jean-Marie Straub. Guión: Danièle Huillet e Jean Marie-Straub (adaptación da novela de Heinrich Böll Billard um halb zehn). Fotografía: Christian Blackwood, Gerhard Ries, Wendelin Sachtler, Jean-Marie Straub. Intérpretes: Heinrich Hargesheimer, Carlheinz Hargesheimer, Martha Staendner, Danièle Huillet, Henning Harmssen, Ulrich Hopmann, Joachim Weiler, Eva-Maria Bold, Hiltraud Wegener. Dur: 55'.

Toda a acción ten lugar un día de setembro en 1958. Porén, dispositivos temporais fannos viaxar no tempo dentro da historia familiar dos Faehmel. Versión cinematográfica do libro Billard um halb zehn, un dos máis celebrados de Heinrich Böll, claro opositor do nazismo, sentimento moi arraigado neste traballo, que se traslada tamén á pantalla coa arte de Straub e Huillet.

“De No reconciliados [Nicht versöhnt] a Moisés y Aarón [Moses und Aron] hai unha idea vertebral enteiramente contida neste título: non reconciliados. A non-reconciliación non é nin a unión, nin o divorcio, nin o corpo pleno (a conservarmos, a lamentarnos), nin a tendencia da división, do caos (Nietzsche: hai que despezar o universo, perder o respecto ao todo), senón a súa dobre posibilidade. No fondo, Straub e Huillet parten dun feito simple, incontestable: o nazismo existiu. O nazismo provoca que hoxe o pobo alemán non se reconciliase consigo mesmo (Machorka-Muff, No reconciliados), tamén é a causa de que tampouco os xudeus o teñan feito (Moisés y Aarón, Introducción [Einleitung]). O nazismo, como todo poder, pero máis que calquera outro, interpela, provoca os artistas, de tal xeito que estes non teñen xa dereito a sortear responsabilidades: [Arnold] Schoenberg non se reconciliou aínda con [Vasili] Kandinski, nin [Bertolt] Brecht con Schoenberg. No sistema straubiano, unha moda retro é simplemente irrisoria. Todo está en presente.

A non reconciliación é tamén unha maneira de facer películas, de fabricalas. É o rexeitamento teimoso de todas as forzas de homoxeneización. É ela a que levou a Straub e Huillet cara a iso que podería denominarse unha «práctica xeneralizada da disxunción». Disxunción, división, fisión, tomarse en serio o celebre «un divídese en dous». A ollada e a voz, a voz e a súa materia (a súa «textura»), a lingua e os seus acentos provocan, como di Zhou Enlai, «soños diferentes na mesma cama». As películas: a cama na que iso que está disxunto, non reconciliado, non reconciliable, vén «interpretar», xogar á unidade, a simulala, a suspendela. Non unha arte (fácil) do desfase, senón a cara e a cruz simultáneas dunha soa e mesma moeda, xamais xogada, sempre lanzada de volta, inscrita nun lado (as Táboas da Lei: Moisés), enunciada no outro (os milagres: Aarón)”.

Texto por Serge Daney.
Extractado de “Una tumba para el ojo (pedagogía straubiana)”, Jean-Marie Straub e Danièle Huillet. Hacer la revolución es volver a colocar en su sitio cosas muy antiguas pero olvidadas (coord. Manuel Asín, Chema González, Museo Reina Sofía, 2016).