Operai, contadini / Obreros, campesinos

Operai, contadini / Obreros, campesinos
(Francia, Alemaña, Italia, 2000)

Dirección: Danièle Huillet e Jean-Marie Straub. Guión: Danièle Huillet e Jean-Marie Straub (adaptación da novela de Elio Vittorini). Fotografía: Marion Befve, Renato Berta, Jean-Paul Toraille. Intérpretes: Angela Nugara, Giancinto Di Pascoli, Gianpaolo Cassarino, Enrico Achili. Dur: 123'.

Operarios e campesiños, actores amadores do teatro rexional de Buti, recitan ante a cámara fragmentos da novela marxista de Elio Vittorini, Mulleres de Messina. O traballo, que adopta un modelo narrativo coral, céntrase nun conxunto de traballadores que, no ámbito da posguerra, constrúen unha sociedade utópica.

“(...) a novidade estala cunha «viva claridade» e vólvese evidente con Obreros, campesinos [Operai, contadini (2001)], filme que inaugura a «constelación» Vittorini-Las mujeres de Mesina. E continúa cos novos «filmes-Pavese» (2000-2011) que poñen en escena unha nova serie (inacabada) cuxo punto de partida son os Diálogos con Leucó do narrador piemontés.

En concreto, que é o que emerxe con esa «viva claridade» en Obreros, campesinos e se prolonga ao longo de toda a serie de «filmes-Leucó»?:

En primeiro lugar, o feito de que nestes filmes se tenta resucitar as prácticas verbais dunha cultura oral, antiga e desaparecida.
Dinse (e, de feito, cítanse ao xeito brechtiano) os textos de Elio Vittorini ou de Pavese sen a menor mediación ficcionalizante (nos novos «filmes-Pavese» renúnciase aos «traxes ao estilo antigo», «ao estilo péplum», que atopamos na parte dos Diálogos con Leucó que se integraba en De la nube a la resistencia (1979).
Búscase (e atópase) unha «maneira de dispor os corpos que din un texto na natureza».
Pero, nomeadamente, desde o punto de vista que nos interesa aquí, estamos ante o estadio final dunha viaxe cara á natureza.

Viaxe cara á natureza que ten moito de descubrimento. Straub formulábao así en 2007: «Precisei de cincuenta anos para descubrir a natureza […]. Foi un longo descubrimento […] que me devorou devagar». De aquí derívase a posibilidade de pór en escena unha forma nova que se expresa con rotundidade na afirmación de que «iso que chamamos» natureza debe «vampirizar» totalmente o texto. Coa finalidade de conseguir unha imaxe precisa e xusta da natureza que nace da aceptación do real tal e como xorde ante a cámara”.

Texto por Santos Zunzunegui tirado de “El canto de la naturaleza. De la naturaleza al mito: La cuestión del paisaje en el cine de Straub-Huillet” en Manuel Asín, Chema González (coords.): Jean-Marie Straub e Danièle Huillet. Hacer la revolución es volver a colocar en su sitio cosas muy antiguas pero olvidadas, Museo Reina Sofía, 2016.